Geopark Przedgórze Sudeckie

 

 

WZGÓRZA DĘBOWE

Pasmo Wzgórz Dębowych położone jest na wschód od doliny Ślęzy oraz miejscowości Niemcza i rozciąga się południkowo na przestrzeni 10 km, od Sienic po Ruszkowice. Najwyższym szczytem pasma jest Ostra Góra (362 m n.p.m.), położona na południowym krańcu, niedaleko Arboretum Wojsławice. W podziale fizjograficznym wchodzą one w skład Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich. Zanim jednak wyruszymy na wycieczkę warto poświęcić chwilę na poznanie tego po czym będziemy stąpać.

 

 

Wzgórza Dębowe położone są na bloku przedsudeckim, będącym pod względem budowy geologicznej przedłużeniem Sudetów. Na wzgórzach tych przebiega granica pomiędzy dwoma mniejszymi jednostkami geologicznymi: strefą Niemczy i metamorficznym pasmem kamienieckim. Strefa Niemczy, wąska na 5 km i długa na ponad 40 km, zbudowana jest ze zmylonityzowanych gnejsów sowiogórskich i łupków łyszczykowych z wkładkami amfibolitów i z intruzjami granitoidów niemczańskich. Granitoidy niemczańskie, popularnie zwane sjenitami, są najstarszymi w Sudetach skałami magmowymi, związanymi z orogenezą waryscyjską i liczą sobie 340 mln lat. Geolodzy uważają, że masyw Gór Sowich położony na zachód od strefy Niemczy, stanowił jeden z fragmentów mikrokontynetów (terranów) armorykańskich, a pasmo kamienieckie (niemczańsko-kamienieckiego), które budują głównie różnego rodzaju łupki łyszczykowe - kolejny. Terrany te połączyły się w czasie orogenezy waryscyjskiej, a powstanie strefy Niemczy związane jest z przemieszczaniem się mas skalnych na granicy dawnych "kontynentów".

Stare skały krystaliczne na Przedgórzy Sudeckim zostały w większości przykryte młodszymi osadami. W miocenie, przed kilkunastoma milionami lat, doszło do depozycji miąższej, nawet na 150 m, serii utworów ilastych, wydobycie których prowadzono w dawnej cegielni w Wilkowie Wielkim. W czasie wynoszenia Sudetów, podczas orogenezy alpejskiej, na przedgórzu dochodziło do osadzania się, wynoszonych z gór przez rzeki, utworów piaszczysto-żwirowych. Ostateczny wygląd Wzgórzom Dębowym nadała epoka lodowcowa. Lodowiec nasuną się tu trzykrotnie: dwa razy podczas zlodowacenia południowopolskiego (730-430 tys. lat) i raz podczas zlodowacenia środkowopolskiego (300-170 tys. lat), pozostawiając piaski i żwiry sandrowe i wodnolodowcowe, gliny zwałowe, a także, żwiry i piaski tarasów rzecznych występujące np. w dolinie Ślęży. W czasie zlodowacenia północnopolskiego (115-11,7 tys. lat) panowały na tych terenach warunki peryglacjane. Z klimatem takim związane jest powstanie najmłodszych utworów plejstoceńskich - rozległych pokryw glin pylastych lessopodobnych. W utworach tych spływająca woda, wykształciła stosunkowo głębokie i mocno urzeźbione zespoły krótkich dolinek. Spotkać je można na południowych stokach Ostrej Góry, a także na zachodnich stokach Wzgórz Dębowych pomiędzy Niemczą a Wilkowem Wielkim.

Wyruszmy więc w drogę na szlaki Wzgórz Dębowych i zobaczmy, gdzie możemy uważnie przyjrzeć się różnym rodzajom występujących tu skał:

119 Łom łupków łyszczykowych w Księginicach Wielkich
120 Skarpa z amfibolitów przy drodze Sienice-Księginice
145 Wąwóz lessowy w Strachowie
216 Punkt widokowy na Ostrej Górze
220 Skałki sjenitów w Niemczy
221 Osuwisko w Niemczy
223 Wyrobisko iłów w Wilkowie Wielkim
226 Skałka mylonitowa na stoku wzgórza Starzec
227 Skałki nad Ślęzą w Podlesiu
282 Georetum
320 Dawny łom łupków łyszczykowych na przełęczy pod Starcem
321 Jama - ślady dawnej eksploatacji
322 Wychodnie gnejsów mylonitycznych w drodze na zielonym szlaku
323 Wychodnie mylonitów pod szczytem wzgórza Starzec
324 Odsłonięcie łupków łyszczykowych w skarpie drogi nad Ślęzą w Podlesiu
325 Łom mylonitów na pod.-zach. stokach Starca
326 Łom łupków łyszczykowych przy czerwonym szlaku
327 Skarpa sjenitowa w Niemczy przy zielonym szlaku