|
|
 |
|
|
PODZIEMNY ŚWIAT GEOPARKU PRZEDGÓRZE SUDECKIE
Od początku cywilizacji ludzie wydzierają Ziemi jej skarby. Początkowo człowiek wykorzytywał skały i metale znalezione na powierzchni do budowy schronień, wyrobu narzędzi i broni. Z czasem jednak zaczął wgryzać się w jej głąb. Za najstarszą kopalnię uznawana jest kopalnia "Lion Cave" w Suazi w południowej Afryce. W tym miejscu ludzie paleolitu przed około 43 tys. lat wydobywali hematyt do produkcji ochry - czerwonego naturalnego pigmentu. Podobny wiek ma kopalnia krzemienia na Węgrzech, która jest dziełem człowieka neandertalskiego. Również Przedgórze Sudeckie jest miejscem, w którym człowiek już dawno zainteresował się wystepującymi tu bogactwami. Pierwsze dowody eksploatacji, pochodzące jeszcze z okresu przedrzymskiego, związane były
z pozyskiwaniem łupków kwarcytowych z rejonu Wzgórz Strzelińskich, wykorzystywanych do
wyrobu osełek. W średniowieczu łupki kwarcytowe były cenionym
surowcem dekoracyjny wykorzystywanym w budownictwie oraz jako materiał szlifierski
stosowany w pracowniach jubilerskich. W tym okresie rozpoczęto również pozyskiwanie
kryształu górskiego w okolicach Jegłowej i Krzywiny jako surowca do wyrobów artystycznych (od
połowy XVII w. do roku 1794 prowadzono intensywną eksploatację tego minerału). Z roku 1273 pochodzi pierwsza pisana wzmianka dotycząca nadania klasztorowi w Kamieńcu Ząbkowickim przywileju na poszukiwania górnicze w rejonie Złotego Stoku, wydanego przez księcia wrocławskiego Henryka IV Probusa. W XV wieku złotostockie kopalnie złota odnotowywały największą wydajność wydobycia tego kuszcza na Śląsku. |
 |
Pozyskiwanie srebronośnego galenitu (ruda ołowiu) w rejonie Srebrnej Góry jest poświadczone już w XIII w. (wówczas grudki rudy zbierano z powierzchni). Około 1370 r. przybyli tu górnicy z Miśni i ze Złotego Stoku i na mocy książęcych przywilejów założyli osadę i pierwsze kopalnie. Od XIV w. odnotowuje się pozyskiwanie chryzoprazu w okolicach Szklar i Koźmic, który stanowił ceniony kamień ozdobny. W późniejszym czasie jednak miejsce jego występowania uległo zapomnieniu. Ponownie zainteresowano się tym rejonem w XVIII w., po odkryciu dużej żyły chryzoprazu w Koźmicach w 1740 r. Spowodowało to nawet krótkotrwałą "gorączkę chryzoprazową". Przez wiele lat aż do połowy XIX w. złoże chryzoprazu w Szklarach było uważane za największe na świecie. Ceniona w całej Europie była jakość pozyskiwanego tu surowca. W XV w. prowadzono poszukiwania złota pod szczytem Ślęży, najwyższego wzniesienia Przedgórza Sudeckiego. Zapiski o istniejącej tu kopalni znaleźć można w pochodzących z tamtych czasów Księgach Walońskich. W tym czasie rozpoczęto również wydobycie marmurów w Przewornie. Już w XVI wieku przedmiotem zainteresowania był serpentynit, występujący obficie w okolicy Ząbkowic Śląskich. Kamień ten nazywano wówczas "zielonym marmurem", ponieważ jego właściwości ozdobne cieszyły się wysokim uznaniem. Intensywna eksploatacja podziemna na obszarze Przedgórza Sudeckiego przypada na XIX wiek, kiedy to rozpoczęto przemysłowe wydobycie magnezytu w masywie Grochowej i okolicach Ślęży (Wiry, Sobótka). W masywie Grochowej i na stokach Czernicy w Masywie Ślęży zainteresowano się rudami chromu. W tym czasie funkcjonowały również kopalnie węgla brunatnego w okolicach Ziębic i Ząbkowic Śląskich. Kopalnia "Fortuna" z Roszosznicy uznawana jest za najstarszą kopalnią węgla brunatnego na Śląsku. Pod koniec XIX wieku rozpoczęto eksplotację rud niklu w Szklarach. |
|
na podstawie:Mapa dostępnych obiektów górniczych |
Szereg kopalń funkcjonowało tylko przez krótki okres czasu, inne funcjonowały jeszcze w XX wieku, a niektóre zamknięto dopiero w czasach powojennych. Wiele obiektów związanych z działalnością górniczą przetrwało do czasów obecnych. Właściwie zagospodarowane mogą stanowić dużą atrakcję turystyczną regionu, jak sztolnia Robert w Szklarach czy kopalnia złota w Złotym Stoku. Sztolnia Robert w Szklarch Zapraszamy do zapoznania się z pozostłościami dawnych kopalń i szybów poszukiwawczych. Na mapie przedstawiono przegląd miejsc podziemnej eksploatacji. Szereg informacji o reliktch dawnego górnictwa znaleźć można na forach i stronach internetowych poświęconym sztolniom i podziemnym eksploracjom: |
|
Wiele ciekawych informacji znaleźć można na stronach Forum Eksploracyjnego: Z miejcami podziemnej eksploatacji często związane są interesujące historie z okresu II wojny światwej: Z wieloma miejscami związane są legendy o ukrytych pod ziemią skarbach Wielu informacji o sztolniach i dawnych kopalniach dostarczają prace naukowe oraz publikacje w czasopismach specjalistycznych: Wszystkich zainteresowanych tematyką świata podziemnego na obszarze Geoparku Przedgórze Sudcekie zapraszamy do współpracy i uzupełniania przedstawionych tu informacji. |
|