Między Gilowem a Niemczą znajduje się malowniczy przełom Piekielnego Potoku zwany Piekiełkiem, w którym przecina ona Wzgórza Gumińskie. Skalisty wąwóz ciągnie się na przestrzenie 700 m i porośnięty jest lasem mieszanym. Na stromych ścianach i w dnie głębokiego na ponad 25 m wąwozu odsłaniaja się liczne skałki.
|
||||||
Na południowym brzegu nad potokiem znajduje się Tatarski Okop - pozostałości obronnego grodziska z IX-X w rozpozcierającego się na powierzchni ponad 4 ha, a należacego do Państwa Wielkomorawskiego. Jest to grodzisko dwuczłonowe, złożone z owalnego grodu i przystającego od pd.-zach. podkowiastegie podgrodzia. W Piekiełku jest bogata sieć dróżek z punktami widokowymi znajdującymi się około 25 m nad strumieniem. Wąwóz Piekielnego Potoku należy do najatrakcyjnieszych zakątków Geoparku Przegórze Sudeckie i tej części Dolnego Śląska. Na jego terenie przygotowano trzy ścieżki dydaktyczne: przyrodniczą, archeologiczną i geologiczną Dawniej Piekielko było częściej odwiedzane, a przed II wojna stanowiło dużą atrakcje turystyczną o czym świadczą liczne widokówki. |
||||||
Dolina Piekielnego Potoku w dawnej widokówce |
||||||
Pocztówka z ok. 1904 roku. Przełom Piekielnika. Piękne miejsce do odpoczynku i wędkowania. Źródło: dolny-slask.org.pl |
Pocztówka z ok 1914 roku. Hollengrund - przełom Piekielnika. Źródło: dolny-slask.org.pl |
Widokówka ze zbiorów Sudeckiego Towarzystwa Fotograficznego w Dzierżoniowie. Źródło: dolny-slask.org.pl |
Piękna, kolorowa pocztówka z ok. 1930 roku. Panorama Piekielnika. Źródło: dolny-slask.org.pl |
Czarno-biała przedwojenna pocztówka - przełom Piekielnika Źródło: dolny-slask.org.pl |
Pocztówka z ok. 1940 roku. Piekielnik z widokiem na Niemczę Źródło: dolny-slask.org.pl |
|
Jak powstał przełom Piekielnego Potoku? |
Przełom epigenetyczny - rodzaj przełomu rzecznego, który powstaje, gdy rzeka rozwija się na powierzchni zbudowanej ze skał osadowych pokrywających ukrytą pod nimi starą rzeźbę. Rzeka wcina się w mało odporne osady, następnie trafia na materiały dużo odporniejsze na erozję. W związku z tym duża część energii rzeki jest wykorzystywana na erozję wgłębną, aby nadążyć za pogłębianiem doliny w obszarach przyległych. Dzięki temu zamiast szerokiej doliny tworzy się wąska dolina przełomowa. |
|||||
Geologia doliny Piekielnego Potoku Dolina Piekielnego Potoku znajduje się w miejscu szczególnym, na granicy dwóch jednostek geologicznych: masywu Gór Sowich i strefy Niemczy, leżących na bloku przedsudeckim. Blok przedsudecki budują skały analogiczne do tych, które występują w Sudetach. Jeszcze 35-30 mln lat temu cały ten obszar stanowił wielką lekko pofalowaną równinę. Dopiero podczas ostatnich ruchów górotwórczych (orogeneza alpejska) jako echo powstawania pobliskich Karpat doszło do wydźwignięcia Sudetów i względnego obniżenia bloku przedsudeckiego wzdłuż sudeckiego uskoku brzeżnego. Bardzo interesującą jednostką geologiczną jest strefa Niemczy, zbudowana ze zmylonityzowanych gnejsów sowiogórskich. W jej obrębie znajdują się fragmenty dawnego dna oceanicznego oraz górnego płaszcza sprzed 400 mln lat tworzące masy Szklar oraz masyw Braszowic-Brzeżnicy. Są one częściami ofiolitu śródsudeckiego. Ich obecność świadczy o tym, że powstanie tej strefy związane było z łączeniem się dwóch różnych kontynentów i zamykaniem dzielącego je oceanu. Przed około 370-340 mln doszło tu do połączenia Armoryki, której fragmentem jest masyw Gór Sowich i Avaloni, którą stanowi masyw strzeliński. Ta kolizja kontynentów doprowadziła do powstania potężnego pasma górskiego zwanego Hercynidami (Waryscydami) ciągnącego się przez Irlandię, południową część Anglii, Bretanię, Masyw Centralny po Reńskie Góry Łupkowe i Masyw Czeski z Sudetami.
|
Punkty ścieżek dydaktycznych
Geologiczna |
Przyrodnicza |
Archeologiczna |
||
Przełom Piekielnego Potoku to wysokogórska dolina rzeczna w pigułce. Pozwala zapoznać się z procesami kształującymi dolinę. Skały, które odsłaniają się w ścianach przełomowego odcinka doliny Piekielnego Potoku należą do dwóch odrębnych jednostek geologicznych: masywu Gór Sowich i strefy Niemczy. |
Na niewielkim obszarze doliny Piekielnego Potoku występuje kilka zbiorowisk roślinnych zwanych typami siedliskowymi lasu. Zazwyczaj każde takie siedlisko zajmuje spory obszar, tu jednak zróżnicowane formacje roślinne występują bardzo blisko siebie. | Na przepięknym zalesionym wzgórzu zachowały się pozostałości obronnego grodziska z IX-X w. Znaleziska archeologiczne wskazują jednoznacznie, że należało ono do kręgu kulturowego pierwszego państwa Słowian - Państwa Wielkomorawskiego. | ||
1. Las wyżynny |
1. Tablica 1 |
|||
2. Obryw skalny |
2. Grąd |
2. Tablica 2 |
||
3. Bór suchy |
3. Tablica 3 |
|||
4. Mylonity |
4. Tablica 4 |
|||
5. Tablica 5 |
||||
6. Serpentynity |
||||
Na terenie doliny Piekielnego Potoku znajdują się tablice edukacyjne ścieżki przyrodniczej i archeologicznej. Jednak nie wszystkie tablice przyrodnicze znajdują się na obszarach siedlisk ale ustawione są na terenie i w okolicach grodziska. Umiejscowienie siedlisk wskazane jest na mapie doliny Piekielnego Potoku. Tablice ścieżki geologicznej mają jedynie wersję elektroniczną.
|